“GENÇLER İÇİN FELSEFE” ÜZERİNE

Duygu GÜCÜK EREN[*]

 
Nuran DİREK, Türkiye’de felsefe ve çocuklar için felsefe denildiğinde akla gelen ilk isimlerden. Yıllarca, Anadolu’nun bir çok köşesinde çalışmış bir felsefe öğretmeni Direk. Emekli olduktan sonra Saint Benoit’da görev yapıyor, Türkiye Felsefe Kurumu’na üyeliği ve ardından Ioanna Kuçuradi ile katıldıkları çalışmalar sonrasında Türkiye’yi “Çocuklar İçin Felsefe” (P4C-ÇİF) ile tanıştırıyor. Direk, 1992 yılında 9-18 yaş aralığındaki çocuklarla ve gençlerle çalışmaya başlıyor, 1994 yılından beri de Türkiye Felsefe Kurumu Çocuklar İçin Felsefe Birimi Başkanlığı görevini sürdürüyor. Alanda, Küçük Prens Üzerine Düşünmek, Filozof Çocuk, Bilgin Çocuk, Çocuklarla Felsefe adlı kitapları bulunan Direk, 2019 yılı sonunda Gençler İçin Felsefe kitabıyla literatüre önemli bir katkı daha sağlamış oldu.

On iki bölümden oluşan kitap, Akılcı Davranmak için Duyguları Bastırmak Gerekir mi? - Kişinin Başkaldırması Yararlı mıdır? - Sorgulama Düşünmenin Zirvesi midir? - İnsan Doğanın Egemeni midir? - Yasalar Karşında Özgür müyüz? - Kötülüğü İnsan mı İcat etti? Her Şeyi Hoş Görmek mümkün müdür? - Aşkın Farklı Biçimleri var mıdır? - Teknoloji Dost mu Düşman mı? - Sanat Eseri Duyusal Algıyı Aşar mı? - İnsanın İnanca İhtiyacı var mı? Ölüm Yaşamı Değerli Kılar mı? sorularını içeriyor. Edebiyat ve Felsefe metinlerinin harmanlandığı kitapta, sorulara verilmiş farklı yanıtlar, okuyanın zihninde yeni kapılar açarken, her metnin sonunda önerilen kaynaklar, sorgulama ve okuma isteğini artırıyor. Konuyla ilişkilendirilen film tavsiyeleri de, gençlerin tartışma konularına olan ilgisinin canlı tutulmasını sağlıyor.

Kitapta, uygulama yapmak isteyen öğretmenler ve kolaylaştırıcılar için de, yönergeler bulunuyor. Bu, metnin bir şiir, bir tablo vb. sanat eseriyle ilişkilendirilmesi, tartışma, düşünme konuları/soruları, soru panosu şeklinde karşımıza çıkıyor. Direk’in değerlendirme notları da metnin yorumlanmasında kolaylık sağladığı gibi, anlaşılmayan noktalar için de aydınlatıcı oluyor. Bu sebeple, kitap, bireysel okumalardaki zenginleştirici içeriğin yanında, sınıf/atölye ortamında uygulanabilirlik açısından da geliştirici, çoğaltıcı bir özellik taşıyor.

Amaç…

Yazar, felsefeye ilgi duyan gençlerin, kaynak yayınlar istediğini, çoğu zaman da felsefe tarihi kitaplarıyla işe başlayarak sıkıntı yaşadıklarını dile getiriyor, kitabı yazmadaki amacını açıklarken. Felsefe öğrenmek için “herkese uygun reçeteler” olmadığını, “felsefeye yeni başlayanlar için yazınsal metinlerin kolaylaştırıcı bir işlevinin olduğunu” söylüyor. Direk için, kitaba aldığı “metinlerin amacı, sınıf içi diyalogları ve tartışmaları yüreklendirmek, dolayısıyla ‘felsefe öğretmek’ değil, “felsefe yapmaya davet etmek’tir. Ayrıca felsefenin ve edebiyatın ortak olarak ele aldıkları konuların kesişim noktalarından yararlanarak disiplinlerarası bir yaklaşımla gençlerle felsefe yapmanın olanaklarını göstermektir”.

Belirtilen amaca uygun olarak da, Platon’dan Hegel’e, Metin Kaçan’dan Schopenhauer’e, Arthur Miller’dan Yunus Emre’ye, Freud’dan Rilke’ye kadar farklı alanlardan, farklı coğrafyalardan ve kültürlerden insanların metinlerini bir araya getiren Direk, gençleri eleştirel düşünmeye yönlendiriyor.

Rorty’nin, “felsefe, geçmişe ve günümüze ait miyopluğu düzeltme işi”dir sözüne yaslanıp tüm görme bozukluklarımızı gidermek için felsefenin ve felsefe eğitimin erken yaşta başlamasının önemini anlayarak Nurak DİREK okuyalım.

Nuran DİREK, Gençler İçin Felsefe

Pan Yayıncılık, İstanbul, 2019